De kerk van de Heilige Stephanus bij het Kasteel Wijnandsrade

Het vroegste begin

Wanneer de parochie en het oudste kerkgebouw van Wijnandsrade zijn gesticht, kan niet meer met zekerheid worden bepaald. De vraag hangt samen met die omtrent de ouderdom van de Heerlijkheid Wijnandsrade, waarvan pastoor P.G. Peeters in 1886 opmerkte, dat het tijdstip harer oprichting zich verliest in de nacht der tijden.

Aangenomen wordt dat het eerste kerkgebouw stond aan de voet van de motte, waarop de vroegste heren van Wijnandsrade een versterkte woonstede hadden. Het was een z.g. eigenkerk, dat wil onder andere zeggen dat de heer bezitter was van de tienden en het collatierecht had, dus de pastoor mocht benoemen.

Twaalfde eeuw: eerste vermelding
Voor het eerst wordt de parochie genoemd onder de statuten van het Concilie van Susteren op 5 september 1307. Daar behoorde zij tot de z.g. ecclesiae mediae op grond de schatting die moest worden afgedragen aan het Bisdom Luik. Ook uit het feit dat de H. Stephanus, die tot de oudste heiligen behoort, patroon was, mag een aanzienlijke ouderdom worden afgeleid.

De vroegste kerk had een mergelstenen onderbouw. Het bewaarde koor uit 1628 laat zien dat de vrfoegste kerk waarschijnlijk een sierlijke, gotische stijl, had. De absis is smaller en lager dan het schip van de kerk en beslaat één travee. Dit koor heeft de vorm van een 5/8 gesloten polygoon met ribgewelven en is eenbeukig.

Zestiende eeuw: adellijke grafkelder
De 16e eeuwse grafkelder van de heren van Wijnandsrade, afgedekt met een marmeren plaat, is niet meer toegankelijk.